بازرس جوش کیست و چه نقشی دارد؟
بازرس جوش (Welding Inspector) فردی متخصص و آموزش‌دیده است که بر پایه استانداردهایی مانند AWS D1.1 و مبحث دهم مقررات ملی ساختمان، مسئولیت کنترل کیفیت اجرای اتصالات جوشی را بر عهده دارد. وظایف اصلی بازرس جوش شامل موارد زیر است:
-
کنترل نوع الکترود و شرایط نگهداری آن
-
بررسی تنظیمات دستگاه جوش (ولتاژ، آمپر، قطبیت)
-
بررسی ظاهری جوش (ارتفاع، پهنا، طول، نفوذ و عیوب ظاهری)
-
انجام یا دستور اجرای تست‌های غیرمخرب مانند تست VT، PT، UT یا RT
-
تأیید صحت اتصالات طبق نقشه‌ها و دستورالعمل جوشکاری پروژه (WPS)
-
تهیه و امضای گزارش‌های مرحله‌ای جوش و آرشیو آن‌ها
آیا حضور بازرس جوش الزامی است؟
پاسخ کوتاه: بله، در اکثر پروژه‌ها الزامی است.
بر اساس مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای ساختمان‌های فولادی)، تمام اتصالات جوشی باید تحت کنترل کیفی مناسب قرار گیرند. در بندهای مختلف این مبحث به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به لزوم حضور بازرس جوش مستقل یا معرفی‌شده از طرف ناظر سازه اشاره شده است.
مهم‌ترین دلایل الزامی بودن حضور بازرس جوش:
-
کنترل کیفیت اجرایی و جلوگیری از عیوب جوش مانند ترک، نفوذ ناقص، سرباره، حفره و...
-
افزایش ایمنی سازه در برابر زلزله (اتصالات جوشی یکی از نقاط بحرانی در رفتار لرزه‌ای اسکلت هستند)
-
کاهش احتمال دوباره‌کاری، ترک در بهره‌برداری، و هزینه‌های تعمیراتی
-
مستندسازی مراحل اجرا برای تأیید نهایی پروژه و صدور پایان‌کار
اگر بازرس جوش حضور نداشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
انجام جوشکاری اسکلت فلزی بدون حضور بازرس جوش می‌تواند منجر به پیامدهای سنگین زیر شود:
۱. رد شدن مرحله توسط ناظر سازه یا شهرداری
ناظر موظف است گزارش کیفیت جوشکاری را در گزارش نظارت خود ثبت کند. اگر بازرس جوش حضور نداشته باشد و تأییدی ارائه نکند، ممکن است آن مرحله از سوی ناظر تأیید نشود و لازم باشد اتصالات مجدداً اجرا شوند.
۲. رد شدن تست‌های نهایی و تأخیر در پایان‌کار
در زمان تحویل نهایی پروژه، مهندس ناظر و بازرس ارشد ممکن است برخی تست‌های اتفاقی یا مستندات کنترل کیفی را بررسی کنند. عدم وجود گزارش‌های بازرسی جوش، می‌تواند موجب عدم تأیید پروژه شود.
۳. افزایش خطرات سازه‌ای در آینده
عیوب پنهان در جوش ممکن است در زمان بهره‌برداری و به‌ویژه در شرایط زلزله منجر به شکست ناگهانی اتصالات و خطر ریزش سازه شوند.
۴. بیمه و مسئولیت حقوقی
در صورت بروز حادثه ناشی از ضعف در اتصالات جوشی، اگر مشخص شود که بازرسی جوش انجام نشده، شرکت بیمه از پرداخت خسارت سر باز خواهد زد و مسئولیت حقوقی بر عهده مالک و مجری خواهد بود.
تفاوت بین ناظر سازه و بازرس جوش
برخی تصور می‌کنند که مهندس ناظر سازه می‌تواند به‌جای بازرس جوش عمل کند. در حالی که در پروژه‌های استاندارد و به‌ویژه در اسکلت‌های پیچیده:
-
بازرس جوش فردی کاملاً تخصصی است که دوره‌های ویژه (مانند دوره‌های AWS یا ASNT) را گذرانده است.
-
ناظر سازه وظیفه تأیید کلی مراحل اجرایی را دارد اما نمی‌تواند جزئیات فنی جوشکاری را با دقت مورد نیاز بررسی کند.
در بسیاری از پروژه‌ها، ناظر سازه از طرف خود یا از سوی کارفرما، بازرس جوش رسمی و متخصص را معرفی می‌کند که تمامی گزارش‌ها را تنظیم و امضا می‌کند.
عملکرد حرفه‌ای شرکت ابنیه در جوشکاری اسکلت فلزی
شرکت ابنیه به‌عنوان یکی از شرکت‌های باسابقه و معتبر در حوزه اجرای اسکلت فلزی، با تکیه بر رویکرد فنی‌محور و قانون‌مدار خود، همواره در کلیه پروژه‌ها:
-
قبل از آغاز جوشکاری، بازرس جوش مستقل و مجرب را معرفی می‌کند
-
دفترچه WPS (دستورالعمل جوشکاری) را تهیه و به تأیید ناظر می‌رساند
-
کلیه جوشکاران پروژه دارای مدرک صلاحیت (کارت مهارت) هستند
-
در پایان هر مرحله، تست‌های لازم (چشمی، اولتراسونیک و...) انجام شده و گزارش آن‌ها ثبت می‌شود
-
گزارش‌ها و تصاویر مراحل اجرا به صورت دیجیتال آرشیو می‌شود و در صورت نیاز، در اختیار شهرداری یا ناظر نهایی قرار می‌گیرد
این تعهد حرفه‌ای، باعث شده که شرکت ابنیه در حوزه جوشکاری اسکلت فلزی، به عنوان نمونه‌ای از اجرای دقیق، ایمن و مطابق با استاندارد شناخته شود.
جمع‌بندی
جوشکاری اسکلت فلزی از حساس‌ترین بخش‌های سازه‌های فولادی است و نمی‌توان آن را بدون حضور بازرس جوش متخصص انجام داد. این الزام هم از نظر فنی و هم قانونی مطرح است و نادیده گرفتن آن می‌تواند منجر به پیامدهایی چون رد شدن پایان‌کار، کاهش عمر مفید سازه و حتی خطرات جانی شود.
پروژه‌هایی که توسط شرکت‌های حرفه‌ای مانند ابنیه اجرا می‌شوند، نمونه‌هایی از اهمیت دادن به این نکات کلیدی هستند. چنین شرکت‌هایی با ثبت کامل گزارش‌ها، استفاده از نیروهای مجرب، و رعایت دقیق اصول کنترل کیفی، نه‌تنها ایمنی پروژه را تضمین می‌کنند، بلکه مسیر قانونی و موفقیت در پایان‌کار را نیز هموار می‌سازند.
نظرات