درز انقطاع
درز انقطاع به منظور پیشگیری از وارد شدن آسیب به ساختمان‌های مجاور یکدیگر طراحی شده است. درز انقطاع یکی از انواع درزهای ساختمانی است. عموما حرکت ساختمان ها به دلیل قرارگیری سازه ها به شکل ثابت، محدود شده است. به همین دلیل لرزش های ایجاد شده در ساختمان باعث سبب ایجاد تنش می گردد. برای حل این مشکل، فاصله ای مشخص بین ساختمان های مجاور یکدیگر در نظر می گیرند که به آن درز انقطاع گفته می شود.
درز انقطاع چیست؟
انقطاع به معنای فاصله جدا کننده است بنابراین درز انقطاع ساختمان به فاصله ی جدا کننده ی دو ساختمان اشاره می کند. درز انقطاع فضایی است که با هدف ایجاد فاصله بین ساختمان های مجاور طراحی شده است. ایجاد درز انقطاع در سازه مانع از وارد شدن آسیب اضافی در اثر برخوردار مجدد ساختمان ها بهم خواهد شد. لازم است درز انقطاع در تراز هر طبقه دست کم با ۱/۱۰۰ ارتفاع آن تراز از روی شالوده برابر باشد.
محاثبه درز انقطاع چگونه است؟
معیارهای مختلفی در محاسبه ی درز انقطاع مورد اهمیت است. با این وجود ارتفاع ساختمان یکی از مهم ترین فاکتورهای مؤثر محاسبه ی درز انقطاع محسوب می شود. به گونه ای که با توجه به استاندارد ۲۸۰۰ محاسبه ی مقدار درز انقطاع برای ساختمان هایی که بیشتر از ۸ طبقه هستند با ساختمان هایی که کمتر از ۸ طبقه باشند، تفاوت خواهد داشت.
درز انقطاع در ساختمان های کمتر از ۸ طبقه
مطابق ضوابط مربوط به درز انقطاع در استاندارد ۲۸۰۰، هنگام اجرای ساختمان لازم است مقدار درز انقطاع پیش بینی شود و براساس آن فاصله ی دو ساختمان از یکدیگر لحاظ شود. بنابراین در ساختمان هایی که حداکثر دارای ۸ طبقه باشند، باید فاصله هر طبقه از مرز زمین کناری حداقل ۰۰۵/۰ ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه در نظر گرفته شود.
درز انقطاع در ساختمان های بیشتر از ۸ طبقه
با توجه به ضوابط درج شده در استاندارد ۲۸۰۰، درز انقطاع بین سازه های مجاور در ساختمان های مهم یا بلندتر از ۸ طبقه از طریق تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در طبقه و با در نظر گرفتن پی دلتا محاسبه می شود. بنابراین بعد از محاسبه ی تغییر مکان برای هر دو سازه یا ساختمان می توان جهت محاسبه ی درز انقطاع از جذر مجموع مربعات دو عدد بدست آمده استفاده کرد.
تفاوت درز انبساط و انقطاع:
شاید برای شما هم سوال باشد که تفاوت درز انقطاع و درز انبساط در چیست؟ بطور کلی به منظور پیشگیری از وارد شدن خسارت و کاهش شدت خرابی های ناشی از ضربه ی ساختمان های مجاور به یکدیگر در اثر حوادث مختلف نظیر زلزله خصوصا در پروژه هایی که ارتفاع آنها بیش از ۱۲ متر یا ۴ طبقه هستند، از درز انقطاع استفاده می شود. بنابراین می توان گفت درزهای انقطاع در تفکیک ساختمان های مجاور از یکدیگر نقش دارند. درز انقطاع را اکثرا با مصالحی که از مقاومت پایینی برخوردار هستند پر می کنند. در مقابل درز انبساط به منظور پیشگشیری از وقوع آسیب های ناشی از انقباض و انبساط بر اثر تغییر دما تعبیه می شود. علاوه بر این، درزهای انبساط راه حل مناسبی برای پیشگیری از اعمال بار از ساختمان های قدیمی به ساختمان های جدید و تازه ساخت محسوب می شود. ابعاد درز انبساط با توجه به تعداد طبقات یک ساختمان، مصالح بکار رفته و شرایط اب هوایی آن منطقه برآورد می شود. لازم است بدانید که تعبیه ی درز انبساط در تمام ساختمان های فلزی که طول آنها بیش از ۵۰ متر باشد در نظر گرفته می شود. درز انبساط نیز همانند درز انقطاع قابلیت پر شدن دارد. برای پر کردن درزهای انبساط از مصالحی استفاده می شود که قابلیت ارتجاعی بالایی داشته باشند.
کنترل درز انقطاع برای ساختمان فولادی:
برای ساختمان‌های فولادی، کنترل درز انقطاع باید در زمان اجرای آرماتوربندی فونداسیون و نصب بیس پلیت ستون‌ها انجام شود. برای کنترل این مقدار باید فاصله از وجه بیرونی ستون فلزی را تا مرز زمین مجاور اندازه بزنیم.
نکات اجرایی درز انقطاع:
طراح سازه و معمار باید به درستی و طبق استاندارد 2800 این درز را در نقشه اعمال کند. در صورت عدم تجوه به اعمال این فاصله حتی اگر مراجع قانونی مانند نظام مهندسی نقشه را تایید کنند، مسئولیت هرگونه عواقب ناشی از عدم طراحی صحیح بر عهده مهندس طراح سازه است.
مهندس ناظر موظف است درز انقطاع را به دقت و با توجه به نقشه کنترل کرده و در صورتی که مهندس اجرای ساختمان همکاری لازم را با او نداشته باشد، باید گزارش تهیه کرده و به مراجع قانونی تحویل دهد زیرا درز انقطاع از اهمیت بسیار بالایی در ساختمان سازی دارد.
ناظر ساختمان باید توجه کند که نیازی به بررسی رعایت یا عدم رعایت درز انقطاع برای ساختمان مجاور نوساز یا قدیمی نیست.
لازم است از کاهش درز انقطاع در طبقات بالا جلوگیری به عمل اید زیرا ممکن است که کمیسیون طبق ماده صد قانون حکم تنریب صادر کند
طبق استاندارد 2800 باید از اختلاف تراز در یک ساختمان پرهیز شود و در صـورت وجـود اختلاف تراز بیش از 60 سانتی‌متر باید دیوارهای حد فاصل دو قسمتی که اخـتلاف تـراز دارند با کلاف‌بندی اضافی مناسب تقویت شوند یا اینکه دو قسمت ساختمان به وسـیله درز انقطاع از یکدیگر جدا شوند. رعایت اندازه مجاز بازشوها در تمـام دیوارهـا طبق آیین نامه الزامـی اسـت. بـین دو قسمت از درز انقطاع باید ناحیـه فوقـانی پـر شـده و همچنین ضـوابط بازشوها در قسمت زیرین رعایت شود.
با توجه به استاندارد 2800 و مبحث 6 مقررات ملی ساختمان در انتهای کار برای زیباسازی فضای شهر و باز نماندن درزها برای اینکه خطری برای انسان‌ها و جانوران نداشته باشند می‌توان با مصالح مناسب فاصله درز انقطاع را در بخش نما پر کرد. طبق این دو آیین‌نامه برای این کار باید از مصالح انعطاف‌پذیر استفاده کرد که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم. همچنین درز انقطاع از قسمت پشت بام پوشانده شده تا پرنده یا گربه وارد درز انقطاع نشود.
مصالح قابل استفاده برای پر کردن درز انقطاع:
همانطور که گفتیم می‌توانیم برای پر کردن درز انقطاع از مصالح انعطاف پذیر استفاده کنیم. از مصالح انعطاف‌پذیر می‌توان به ماسه بادی و پلاستوفوم اشاره کرد
دقت کنید که استفاده از مصالح بنایی و بتن به هیچ وجه مورد قبول نبوده و ناظر ساختمان در صورت مشاهده چنین مواردی میتواند آن را در گزارش‌های خود قید کرده و در صورت ایجاد مشکل به مراجع قانونی اطلاع دهد.
از طرفی استفاده از یونولیت برای بستن این درز پیشنهاد نمی‌شود. چرا که یونولیت در برابر تابش نور خورشید اب شده و گاهی باعث اتش سوزی میشود و در مقابل بارش باران هم هیچ گونه مقاومتی ندارد.
علاوه بر پر کردن این درز، برای پوشش آن نیز می‌توان اقداماتی انجام داد این کار با استفاده از ورق‌های گالوانیزه یا توری مرغی و پیچ کردن آنها به دو طرف نما انجام میشود
البته توجه داشته باشید که مصالح مورد استفاده برای پوشاندن این فاصله باید دارای دوام بالا، امکان آب‌بندی، امکان قابلیت بازشوندگی داشته باشد زیرا ممکن است در برخی موارد چیزی در بین دو ساختمان گیر افتاده و برای خارج کردن ان نیاز به باز شدن داشته باشد.
جمع بندی
همانطور که گفتیم درز انقطاع به فاصله دو ساختمان مجاور گفته میشود که برای جلوگیری از تخریب هنگام وقوع زلزله تعبیه می‌گردد. نحوه محاسبه این فاصله طبق استاندارد 2800 مشخص شده که یک استاندارد جهانی بوده و برای ساختن یک سازه یا ساختمان باید ان را رعایت کرد و در صورت رعایت نکردن عواقب ان با مهندسان ناضر و عوامل اجرایی است
